Εισαγωγή στη Θεωρία των Genre

Daniel Chandler

Παράρτημα 1: Ταξινομήσεις genres

Οι περιορισμοί των ταξινομήσεων των genres έχουν ήδη θιγεί. Πάντως, αυτό δεν συνεπάγεται ότι είναι άχρηστες. Έγραψα ήδη ότι η ευρύτερη διαίρεση της λογοτεχνίας είναι σε ποίηση, πεζογραφία και θέατρο. Δεν θα μείνω εδώ στα λογοτεχνικά είδη και υποείδη. Παρά την αναγνώριση των περιορισμών των ταξινομήσεων, ο Fowler (1982) προσφέρει την πιο χρήσιμη και επιστημονική ταξινόμηση των λογοτεχνικών genres που έχω δει. Τα genres των επικοινωνιακών μέσων δεν αντιστοιχούν με καθιερωμένα λογοτεχνικά genres (Feuer 1992, 140). Μετά από βραχεία θεώρηση των πιο ουσιαστικών πλαισίων genres θα προσφέρω εδώ μια ενιαία ενδεικτική ταξινόμηση των φιλμ φαντασίας.

Η παραδοσιακή ρητορική διακρίνει μεταξύ τεσσάρων ειδών ομιλίας: έκθεση, επιχειρημα, περιγραφή και αφήγηση (Brooks & Warren 1972, 44). Αυτές οι τέσσερις μορφές, που αναφέρονται σε πρωταρχικούς σκοπούς, αναφέρονται συνήθως ως διαφορετικά genres (Fairclough 1995, 88). Πάντως, μπορεί να είναι παραπλανητικό να τα θεωρούμε ως genres εν μέρει επειδή τα κείμενα μπορεί να αφορούν συνδυασμούς των μορφών αυτών. Μπορεί να είναι χρησιμότερο να τα ταξινομήσουμε ως ‘τύπους’ (modes). Συγκεκριμένα, η αφήγηση είναι μια τόσο θεμελιώδης και πανταχού παρούσα μορφή που μπορεί να είναι ιδιαίτερα προβληματικό να τη θεωρήσουμε ως genre. Ο Tony Thwaites και οι συνεργάτες του απορρίπτουν το χαρακτηρισμό της αφήγησης ως genre:

Επειδή οι αφηγήσεις χρησιμοποιούνται σε πολλά διαφορετικά είδη κειμένων και κοινωνικών πλαισίων, δεν μπορούν κανονικά να ονομασθούν genre. Η αφήγηση είναι εξ ίσου γνώρισμα των μη-φανταστικών genre… όσο και των φανταστικών…Χρησιμοποιείται επίσης σε διαφορετικά είδη μέσων…Μπορούμε να τη σκεφθούμε ως ένα τύπο κειμένου μάλλον παρά ως genre. (Thwaites et al. 1994, 112)

Σε σχέση με την τηλεόραση, και ακολουθώντας τον John Corner, ο Nicholas Abercrombie προτείνει ότι «η σημαντικότερη διάκριση των genre είναι…μεταξύ φανταστικών και μη φανταστικών προγραμμάτων» (Abercrombie 1996, 42). Η διάκριση είναι θεμελιώδης σε όλα τα μαζικά μέσα (για τη σημασία του ως προς τα παιδιά ίδε Buckingham 1993, 149-50 και Chandler 1997). Σχετίζεται με το σκοπό του genre (π.χ. πληροφόρηση ή διασκέδαση). Ο John Corner γράφει ότι «οι χαρακτηριστικές ιδιότητες των σχέσεων κειμένου-θεατή στα περισσότερα μη φανταστικά τηλεοπτικά προγράμματα έχουν κυρίως να κάνουν με είδη γνώσης…ακόμη κι αν το πρόγραμμα σχεδιάζεται ως ψυχαγωγικό. Οι χαρακτηριστικές ιδιότητες των σχέσεων κειμένου-θεατή στην φανταστική τηλεόραση έχουν να κάνουν κυρίως με την φαντασμιακή απόλαυση» (Corner 1991, 276).

Παρά τη σημασία της διάκρισης μεταξύ φανταστικών και μη-φανταστικών genres, είναι σημαντικό επίσης να σημειώσουμε την ύπαρξη διαφόρων υβριδικών μορφών (όπως τα docudrama, 'faction' κ.λπ.). Ακόμη κι εντός των genres που αναγνωρίζονται ως ρεαλιστικά (όπως είναι τα δελτία ειδήσεων και τα ντοκυμαντέρ) λέγονται ‘ιστορίες’ – οι σκοποί των πραγματικών genres στα μαζικά μέσα περιλαμβάνουν τόσο την ψυχαγωγία όσο και την πληροφορηση.

Σε σχέση με τον κινηματογράφο οι Thomas και Vivian Sobchack προσφέρουν μια χρήσιμη ταξινόμηση των κινηματογραφικών genres (Sobchack & Sobchack 1980, 203-40). Κάνουν μια βασική διάκριση, σε ένα επίπεδο κάτω από αυτό της φαντασίας και μη-φαντασίας, μεταξύ κωμωδίας και μελοδράματος (προσθέτοντας ότι η τραγωδία τείνει να φαίνεται σε ‘μη-τυπικά’ έργα).

Η λίστα των Sobchacks για τα κύρια genres της κωμωδίας είναι:

Ταξινομούν τα κύρια genres του δράματος ως:

• Εργα περιπέτειας, περιλαμβανομένων των ‘τσαμπουκαλίδικων’ και των ‘έργων επιβίωσης’ (πολεμικά, σαφάρι, έργα καταστροφών)
• Ουέστερν
• ‘Φανταστικά genres’ που περιλαμβάνουν φαντασία, τρόμο, και επιστημονική φαντασία, και
• ‘Αντικοινωνικά genres’ που περιλαμβάνουν το έγκλημα (έργα γκανγκστερ, G-man)
• έργα ντετέκτιβ, φιλμ νουάρ, έργα παρανομιών) και τα λεγόμενα ‘δακρύβρεκτα’ ή (έργα για γυναίκες).

Ενώ οι Sobchacks προσφέρουν ένα εξαιρετικά χρήσιμο περίγραμμα των κειμενικών χαρακτηριστικών των φιλμ μέσα σαυτά τα genres, μέρος της αξίας των ταξινομήσεων αυτών μπορεί να αφορά τον τρόπο με τον οποίον τείνουν να προκαλούν την άμεση διαφωνία των αναγνωστών!

Οι γενεσιουργές επιγραφές που χρησιμοποιούν οι κριτικοί έργων στις καταχωρίσεις των περιοδικών αξίζει να ερευνηθούν. Εδώ είναι η προσωπική προσπάθεια να εντοπισθούν, καθαρά από σύζευξη, οι επιγραφές που χρησιμοποιούνται στις καταχωρίσεις του περιοδικού What's On TV της βρεταννικής τηλεόρασης κατά τη διάρκεια πολλών μηνών του 1993.

Περιεχόμενα

 

• Το πρόβλημα του ορισμού
  
• Δουλεύοντας μέσα στα genres
  
• Κατασκευή του ακροατηρίου
  
• Πλεονεκτήματα της ανάλυσης genre
  
• Κάντε ανάλυση genre μόνοι σας
  
• Παράρτημα 1: Ταξονομίες genres
  
• Παράρτημα 2: Κειμενικά γνωρίσματα των genres στον κινηματογράφο και την τηλεόραση
  
• Παραπομπές και προτεινόμενα αναγνώσματα