Εισαγωγή στη Θεωρία των Genre

Daniel Chandler

Παράρτημα 2: Γενεσιουργά κειμενικά γνωρίσματα του κινηματογράφου και της τηλεόρασης

Ενώ, όπως σημειώσαμε ήδη, μερικοί πρόσφατοι επανα-ορισμοί των genre υποεκτίμησαν ή εκτόπισαν το ενδιαφέρον για τα κειμενικά γνωρίσματα τους, υπάρχει κίνδυνος να πετάξει κανείς το μωρό μαζί με το νερό του μπάνιου. Αυτό το κεφάλαιο αναφέρεται συνεπώς με συντομία σε μερικά από τα κύρια κειμενικά χαρακτηριστικά των genres στο πλαίσιο της κινηματογραφικής και τηλεοπτικής αφήγησης.

Οι χαρακτηριστικές κειμενικές ιδιότητες ενός genre που καταχωρούνται από τους θεωρητικούς του κινηματογράφου και της τηλεόρασης περιλαμβάνουν:

 

• Αφήγηση – όμοιες (καμμιά φορά σύμφωνα με συνταγή) πλοκές και δομές, προβλεπτές καταστάσεις, σειρές, επεισόδια, εμπόδια, συγκρούσεις και επιλύσεις.
• Χαρακτηροποίηση – όμοιοι τύποι χαρακτήρων (μερικές φορές στερεότυποι), ρόλοι, προσωπικές ιδιότητες, κίνητρα, στόχοι, συμπεριφορά. Βασικά θέματα, αντικείμενα, υλικό (κοινωνικό, πολιτιστικό, ψυχολογικό, επαγγελματικό, πολιτικό, σεξουαλικό, ηθικό) αξίες και αυτό που ο Stanley Solomon αναφέρει ως επαναλαμβανόμενα ‘σημασιακά σχήματα’ (Solomon 1995: 456)
• Σκηνικό – γεωγραφικό και ιστορικό
• Εικονογραφία (που απηχεί την αφήγηση, τους χαρακτήρες, τα θέματα και το σκηνικό) – ένα οικείο απόθεμα εικόνων και μοτίβων, οι συμπαραδηλώσεις του οποίου έχουν σταθεροποιηθεί. Κατά πρώτο λόγο, αλλά όχι αναγκαστικά οπτικό, περιλαμβάνει το ντεκόρ, τα κουστούμια και τα αντικείμενα, κάποιους ηθοποιούς που παίζουν τυποποιημένους ρόλους (μερικοί από τους οποίους έχουν μετατραπεί σε ‘εικόνες’), οικεία σχήματα διαλόγου, χαρακτηριστική μουσική και ήχους, και κατάλληλη φυσική τοπογραφία. Και τεχνικές μαγνητοσκόπησης – στυλιστικές ή τυπικές συμβάσεις της κινηματογραφικής δουλειάς, φωτισμού, μαγνητοφώνησης, χρήσης χρώματος, διασκευής, κ.λπ (οι θεατές βλέπουν συχνά λιγώτερο ενσυνείδητα τις συμβάσεις αυτές σε σχέση μ’ εκείνες που αφορούν το περιεχόμενο).

Λιγότερο εύκολο να τοποθετηθούν στις παραδοσιακές κατηγορίες είναι η διάθεση και ο τόνος (που είναι κύρια χαρακτηριστικά του φιλμ νουάρ). Επιπροσθέτως, υπάρχει ένα ιδιαίτερα σημαντικό γνώρισμα που τείνει να μην εμφανίζεται σε παραδοσιακές καταχωρίσεις και το οποίο συχνά αφορά τις σχέσεις κειμένου-αναγνώστη, μάλλον παρά τα κειμενικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων αναλύσεων. Αυτό είναι ο τρόπος προσαγόρευσης, που περιλαμβάνει ενδογενείς υποθέσεις για το ακροατήριο, όπως το ότι ο ‘ιδεώδης’ θεατής είναι άνδρας (οι συνήθεις κατηγορίες εδώ είναι τάξη, ηλικία, φύλο και εθνικότητα). Όπως το θέτει η Sonia Livingstone «τα κείμενα προσπαθούν να τοποθετήσουν τους αναγνώστες ως συγκεκριμένα είδη υποκειμένων μέσω συγκεκριμένων τρόπων προσαγόρευσης» (Livingstone 1994, 249).

Μερικά κινηματογραφικά genres τείνουν να ορίζονται κυρίως από το αντιοκείμενό τους (π.χ. αστυνομικά έργα), μερικά από το σκηνικό τους (ουέστερν) και άλλα από την αφηγηματική τους μορφή (μιούζικαλ). Μιά έξοχη συζήτηση των κειμενικών χαρακτηριστικών των έργων ‘genre’ μπορεί να βρεθεί στο κεφάλαιο 4 του Introduction to Film των Thomas και Vivian Sobchack (1980).

Όπως αναφέραμε ήδη, επιπλέον των κειμενικών χαρακτηριστικών, διάφορα genres συνεπάγονται επίσης διάφορους σκοπούς, απολαύσεις, ακροατήρια, τύπους εμπλοκής, στυλ ερμηνείας και σχέσεις κειμενου-αναγνώστη.

Περιεχόμενα

 

• Το πρόβλημα του ορισμού
  
• Δουλεύοντας μέσα στα genres
  
• Κατασκευή του ακροατηρίου
  
• Πλεονεκτήματα της ανάλυσης genre
  
• Κάντε ανάλυση genre μόνοι σας
  
• Παράρτημα 1: Ταξονομίες genres
  
• Παράρτημα 2: Κειμενικά γνωρίσματα των genres στον κινηματογράφο και την τηλεόραση
  
• Παραπομπές και προτεινόμενα αναγνώσματα