Σημειώσεις για ‘Το Βλέμμα’

Εμφανής Εγγύτης

Η εμφανής φυσική απόσταση μαρτυρά επίσης μερικές σχέσεις μεταξυ του ατόμου που εικονίζεται σε ένα κείμενο και του θεατή.  

Σε σχέση με τη δουλειά της φωτογραφικής μηχανής, υπάρχουν τρία κύρια είδη μεγέθους λήψεως: μακρινή λήψη, μέση λήψη και κοντινή λήψη.

Σε ένα σημαντικό του βιβλίο, The Hidden Dimension (1966), ο Edward T Hall έδειξε πως οι αποστάσεις που τηρούνται μεταξύ ανθρώπων σε προσωπικές επαφές αντανακλούν το βαθμό τυπικότητας των σχέσεών τους. Ανέφερε τέσσερις ειδικά αποστάσεις:

Σε ένα προγενέστερο βιβλίο του, The Silent Language (1959), ο Hall επέσυρε την προσοχή στον έντονο βαθμό πολιτιστικής διαφοροποίησης όσον αφορά την τυπικότητα της προσωπικής επαφής και στον τρόπο με τον οποίον διαφορές στις πολιτιστικές νόρμες κατάλληλων αποστάσεων θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παρεξηγήσεις στη διαπολιτιστική επικοινωνία. Η παρατήρησή του ότι οι Άραβες στέκονται πιο κοντά μεταξύ τους από τους Αμερικανούς επιβεβαιώθηκε από τον Michael Watson (1970), που βρήκε ότι μεταξύ των ομάδων που μελετήθηκαν, εκείνοι που επέλεξαν να σταθούν κοντύτερα ήταν Άραβες, ακολουθούμενοι από ινδούς και πακιστανούς, ύστερα νοτιοευρωπαίοι, ενώ εκείνοι που στέκονταν μακρύτερα ήταν βορειοευρωπαίοι ακολουθούμενοι από ασιάτες και μετά από λατινοαμερικάνους (αναφέρεται στο Argyle 1988, 59).

Στη δουλειά της κάμερα αυτοί οι «τρόποι προσαγόρευσης» αντανακλώνται στα μεγέθη της λήψης – όπου τα κοντινά πλάνα σημαίνουν στενές ή προσωπικές σχέσεις, οι μέσες λήψεις κοινωνικές σχέσεις και οι μακρινές λήψεις απρόσωπες σχέσεις (Kress & van Leeuwen 1996, 130-35; ίδε επίσης Tuchman 1978, 116-20). Τα κοντινά πλάνα επικεντρώνουν την προσοχή στα αισθήματα και τις αντιδράσεις του ατόμου. Σε συνεντεύξεις, η χρήση BCU μπορεί να δίνει έμφαση στην ένταση αυτού που δίνει τη συνέντευξη και να υπονοεί ψέμμα ή ενοχή. Τα BCU χρησιμοποιούνται σπάνια για σημαντικές δημόσιες προσωπικότητες. Προτιμώνται τα ΜCU, όπου η κάμερα προσφέρει μιαν αίσθηση απόστασης. Στις δυτικές κουλτούρες το διάστημα 60 περίπου πόντων θεωρείται γενικά ως ιδιωτικός χώρος και τα BCU θεωρούνται ενοχλητικά.

Ο Charles Lewis αναφέρει ότι παρατηρήθηκε μεταβολή, από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα, στον τρόπο με τον οποίον οι αμερικανοί έφηβοι επέλεγαν να φιγουράρουν στα άλμπουμ των σχολείων τους – από την παραδοσιακή κοντινή λήψη του προσώπου σε μια πόζα πλήρη ή τριών τετάρτων σώματος (αναφέρεται στον Barry 1997, 268).

Εμπειρικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα κοντινότερα πλάνα οδηγούν σε ένταση και της προσοχής και της εμπλοκής (Lombard 1995, Reeves, Lombard & Melwani 1992, αναφέρεται στο Messaris 1997, 29). Η μεγέθυνση της εικόνας στην τηλεόραση μπορεί επίσης να δώσει την εντύπωση ότι το εικονιζόμενο πρόσωπο είναι πιο σημαντικό (Donsbach, Brosius & Mettenklott 1993, που αναφέρεται στο Messaris 1997, 29).

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή
  
• Μορφές βλέμματος
  
• Κατεύθυνση βλέμματος
  
• Οπτική γωνία
  
• Εμφανής εγγύτης
  
• Το μάτι της φωτογραφικής μηχανής
  
• Οι κοινωνικοί κώδικες του βλέμματος
  
• Οι τρόποι βλέμματος του John Berger
  
• Η Laura Mulvey για τους θεατές του κινηματογράφου
  
• Σχετικά θέματα
  
• Κατηγοριοποίηση εκφράσεων του προσώπου
  
• Παραπομπές και συμπληρωματικά αναγνώσματα