Ο οικονομισμός (ονομαζόμενος επίσης ‘χυδαίος μαρξισμός’) είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό του ‘κλασικού μαρξισμού’ (ορθόδοξου ή φουνταμενταλιστικού μαρξισμού). Στον οικονομισμό, η οικονομική βάση της κοινωνίας θεωρείται καθοριστικός παράγων κάθε άλλου στοιχείου της υπερδομής, περιλαμβανομένης της κοινωνικής, πολιτικής και διανοητικής συνείδησης. Θεωρίες που τοποθετούν τις οικονομικές σχέσεις στη βάση των κοινωνικών φαινομένων ονομάζονται επίσης υλιστικές θεωρίες, και η εκδοχή του Μαρξ είναι γνωστή επίσης ως ‘ιστορικός υλισμός’. Ο οικονομισμός σχετίζεται με τον τεχνολογικό ντετερμινισμό. Ο Μαρξισμός ερμηνεύεται συχνά ως τεχνολογικός
ντετερμινισμός επί τη βάσει κάποιων μεμονωμένων ρητών όπως: «Ο ανεμόμυλος δίνει μια κοινωνία με φουδάρχες: η ατμομηχανή μια κοινωνία με βιομηχανικούς καπιταλιστές ('The Poverty of Philosophy', 1847).Η έρευνα στα μαζικά μέσα επικοινωνίας στην ορθόδοξη παράδοση ερμηνεύει τις ‘βιομηχανίες κουλτούρας’ σε όρους του οικονομικού τους προσδιορισμού. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, «τα περιεχόμενα των μέσων και οι σημασίες που μεταφέρονται με τα μηνύματά τους καθορίζονται… κυρίως από την οικονομική βάση των οργανισμών
μέσα στις οποίες παράγονται.» (Curran et al. 1982: 18).Οι κριτικοί θεωρούν τον οικονομισμό ως υπεραπλουστευρικό, ανίκανο να λάβει υπόψη του τις διαφοροποιήσεις. Οι Αλτουσεριανοί μαρξιστές προτείνουν «τη σχετική αυτονομία της υπερδομής σε σχέση με τη βάση…(και) την αμοιβαία δράση της υπερδομής πάνω στη βάση»
(Althusser, που αναφέρεται στο Lapsley & Westlake 1988: 5; εμφάσεις δικές μου). Σύμφωνα με την άποψη αυτή, οι ιδεολογικές πρακτικές, όπως αυτές των μαζικών μέσων,είναι σχετικά αυτόνομες από τον οικονομικό ντετερμινισμό (see Stevenson 1995: 15-16). Η έννοια της ‘σχετικής αυτονομίας’ υπήρξε αντικείμενο κριτικής (π.χ. από τον Paul Hirst το 1977: ίδε Lapsley & Westlake 1988: 13-14, Curran et al. 1982: 25).Κάτω από την επίδραση του
Althusser, ο Stuart Hall κι άλλοι ‘πολιτισμικοί’ μαρξιστές απορρίπτουν τη διατύπωση βάσης/υπερδομής, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει μια διαλετική μεταξύ αυτών που ο Μαρξ ονόμασε ‘κοινωνική ύπαρξη’ και ‘κοινωνική συνείδηση’ (Curran et al. 1982: 27).